EEN ZEEMANSDOOD AAN WAL

Hij is altijd mijn vriend geweest, Speelman. Toen we nog kind waren, leerden we elkaar schaken. Ook uit boeken natuurlijk. Later toen we overtuigd waren dat we ons tot kleine grootmeesters ontwikkeld hadden, zijn we samen naar de schaakkring getrokken; waar ze ons prompt leerden welke knoeiers wij nog waren. Maar we zijn koppig blijven doorschaken. Jarenlang …

Wonderlijke ideeën had ie toch, Speelman. Op zekere dag was ik bij hem op bezoek en zag en passant een kamerdeur waarop astrologische symbolen geschilderd waren. Later vernam ik dat die kamer eigenlijk een G was. Daar aanbad Speelman de goden: Zon, Maan, Mars, Venus, Jupiter, Saturnus en Mercurius. Ik mocht even de tempel binnengluren. En zag inderdaad hoe daar godenbeelden stonden.

• Ik dacht dat jij atheïst was?
• In de tempel ben ik gelovig; buiten de tempel atheïst.
• Maar vind je dat zelf niet … niet?
• Je moet het zo zien … Het agressieve en het erotische kunnen we niet ongestraft onderdrukken. Mars en Venus zijn ons de baas. Daarom moeten we aan de goden offeren. Maar je moet uiteindelijk wel baas in eigen tempel worden. Daarom negeer ik de goden buiten de tempel.

Zou het mijn boezemvriend niet geweest zijn dan zou ik hem zot verklaard hebben.

Op zekere dag was Speelman uit mijn dagelijks leven verdwenen. Hij was zeeman geworden. Moet in de genen gezeten hebben: zijn grootvader was een visserman en zijn vader kapitein op de koopvaardij. De kapitein was aan lager wal geraakt doordat ie teveel dronk. Als reactie daarop werd Speelman geheelonthouder. Daarom heb ik zijn dood ook altijd zo vreemd gevonden …

Speelman stond tussen de goden met een schaal appels in de handen. Hij voelde zich niet gelukkig, want het meisje waarop hij dolverliefd was, had hem de bons gegeven. Daarom wou hij aan Venus offeren in de hoop dat alles in de liefde terecht zou komen. Hij legde de schaal appels aan de voeten van het vrouwenbeeld en vouwde smekend de handen. Achter zich hoorde hij een spottende stem:

• Waarom offer jij nooit aan mij?

Daar stond een man die een kroon van bloemen en druiven op het hoofd droeg.

Speelman werd voor het laatst levend gezien in een dorpsherberg niet ver van de stad. Hij was vergezeld van een man die er nogal verwijfd uitzag. Op kroegtocht en dan nog wel met een nicht op stap? Ik kan het nog steeds moeilijk geloven. Volgens de waardin werd de ene fles wijn na de andere gekraakt. Stomdronken moeten ze geweest zijn. Speelman is daarna met zijn auto in een gracht gereden. Toen ze hem vonden, lag ie met zijn gezicht in het slootwater. Verdronken. Een zeemansdood aan wal …